Taken van de burgemeester
De burgemeester heeft meerdere taken en rollen. Zo is hij of zij voorzitter van het college van Burgemeester en Wethouders en voorzitter van de gemeenteraad. Daarnaast heeft hij of zij ook een aantal zelfstandige taken.
Voor veel mensen is de burgemeester het gezicht van de gemeente. In de rol van burgervader of -moeder probeert de burgemeester te luisteren naar alle burgers en mee te leven als er feestelijke of juist heftige dingen gebeuren in de gemeente. De burgemeester is echter niet de baas van de gemeente. De gemeenteraad is het hoogste orgaan. De burgemeester legt, net als de wethouders, verantwoording af aan de gemeenteraad over hoe de burgemeester zijn of haar taken uitvoert.
Voorzitter van de gemeenteraad
De burgemeester is voorzitter van de gemeenteraad en kan tijdens de vergadering aan de beraadslagingen deelnemen. De burgemeester heeft echter geen stemrecht. Als voorzitter zorgt hij of zij ervoor dat de vergadering ordentelijk verloopt. De burgemeester is de linking-pin tussen college en raad.
Voorzitter van het college van burgemeester en wethouders
Het college van burgemeester en wethouders is verantwoordelijk voor het dagelijks bestuur van de gemeente. De burgemeester kan in het college zelf onderwerpen op de agenda zetten en eigen voorstellen in het college bespreken.
Eigen taken
De burgemeester heeft een aantal zelfstandige taken (zelfstandig bestuursorgaan). In de rol van bestuurlijke kwaliteitsbewaker ziet de burgemeester toe op de tijdige voorbereiding, vaststelling en uitvoering van het gemeentelijke beleid. Hij of zij zorgt ervoor dat klachten en bezwaarschriften op een zorgvuldige manier worden behandeld en bevordert de bestuurlijke integriteit van de gemeente. De burgemeester let er verder op dat de gemeente goed samenwerkt met andere overheden.
De bekendste taken van de burgemeesters liggen op het terrein van veiligheid. Zo is de burgemeester in zijn rol als ordebewaker verantwoordelijk voor de handhaving van de openbare orde. Aan de burgemeester zijn hiervoor diverse bevoegdheden gegeven die het hem of haar mogelijk maken de veiligheid in de gemeente te bewaken. De burgemeester is daarnaast lid van het bestuur van de Veiligheidsregio en heeft het gezag over de politie, wanneer deze optreedt in het kader van de handhaving van de openbare orde en hulpverlening. De burgemeester is opperbevelhebber bij rampen en crisis.
Vooral in gemeenten waarin wethouders in deeltijd werken, heeft de burgemeester naast de wettelijke taken soms ook één of meer andere portefeuilles. Veel voorkomende portefeuilles zijn personeel & organisatie, communicatie en public relations.