Benoemings- en selectieproces
Het proces van selectie en benoeming van een nieuwe burgemeester duurt ongeveer 6 tot 8 maanden. Wanneer een gemeente een nieuwe burgemeester zoekt, stelt de gemeenteraad een vacaturetekst (profielschets) voor de nieuwe burgemeester op.
Openstelling vacature
Regelmatig worden inwoners van de gemeente om input gevraagd voor de profielschets. De gemeenteraad bespreekt de profielschets met de commissaris van de Koning in een openbare raadsvergadering en stelt uit haar midden een selectiecommissie (vertrouwenscommissie) in.
De minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) stelt de vacature open. Deze vacature verschijnt op verschillende websites (bijvoorbeeld op www.politiekeambtsdragers.nl ) en in de Staatscourant. Iedereen kan solliciteren op een burgemeestersvacature. Sollicitanten schrijven hun brief aan Zijne Majesteit de Koning en sturen die brief met CV aan de commissaris van de Koning.
De commissaris van de Koning beoordeelt welke kandidaten aan de basiscondities van het burgemeestersambt voldoen en vraagt referenties van de sollicitanten op. Kandidaten die onbekend zijn bij de CdK worden meestal uitgenodigd voor een gesprek. De CdK maakt in een persbericht bekend hoeveel mensen hebben gesolliciteerd en wat hun achtergronden zijn.
Selectie van kandidaten
De commissaris van de Koning (CdK) overlegt met de vertrouwenscommissie over de door de CdK geselecteerde kandidaten. Alle kandidaten die hebben gesolliciteerd worden met de vertrouwenscommissie besproken. Dit gesprek kan ertoe leiden dat een kandidaat aan de selectie wordt toegevoegd. Na het gesprek met de vertrouwenscommissie wordt de uiteindelijke selectie vastgesteld.
De vertrouwenscommissie voert sollicitatiegesprekken met de geselecteerde kandidaten. Vaak zijn er minimaal twee gespreksrondes. Een assessment kan onderdeel uitmaken van het selectieproces. De vertrouwenscommissie geeft in een uitgebreid advies aan de gemeenteraad aan welke twee kandidaten zij aanbeveelt voor benoeming.
De gemeenteraad bespreekt in een besloten raadsvergadering het advies met de vertrouwenscommissie en stelt de aanbeveling vast met daarop de namen van de twee beste kandidaten in volgorde van voorkeur. Alleen de naam van nummer één wordt openbaar gemaakt; de tweede naam blijft geheim.
Benoeming
De aanbeveling van de gemeenteraad wordt gestuurd aan de minister van BZK. Verder rapporteert de commissaris van de Koning aan de minister van BZK of de procedure zorgvuldig is verlopen. De minister van BZK laat de als eerste aanbevolen kandidaat screenen. Dat betekent dat er naslag wordt gedaan naar de betreffende persoon door de AIVD en dat er een fiscaal onderzoek plaatsvindt. De minister draagt de kandidaat voor benoeming voor bij de Koning en volgt hierbij in beginsel de voordracht van de gemeenteraad. De Kroon benoemt de burgemeester bij Koninklijk Besluit.
Bij benoemingen voor gemeenten met 50.000 inwoners of meer en bij hoofdsteden van provincies wordt de voordracht ook besproken in de Ministerraad.
De benoeming wordt bekendgemaakt met een persbericht. De commissaris van de Koning beëdigt de burgemeester in een openbare vergadering van de gemeenteraad.
Meer lezen?
Het proces van benoeming staat uitgebreid beschreven in de Handreiking burgemeesters (2020). De officiële regels voor benoeming staan beschreven in het document Circulaire benoemingen, klankbordgesprekken en herbenoeming burgemeesters.