Rapport Staat van het Bestuur (BZK): Vertrouwen in burgemeester lokaal het grootst
De Staat van het Bestuur is een trendrapport dat iedere twee jaar wordt samengesteld en waarin feiten en cijfers over de bestuurlijke en financiële ontwikkelingen in het decentraal bestuur centraal staan.
Wat wordt er gezegd over burgemeesters?
- Het vertrouwen in de lokale instituties is groter dan in de nationale. De burgemeester wordt het meest vertrouwd.
- Het beeld van de lokale politiek is niet scherp. Mensen weten nog wel wie de burgemeester is, maar niet hoe het college is samengesteld en wat gemeenteraadsleden doen. Toch zijn zij (gematigd) tevreden met hun vertegenwoordigers en met de gemeentelijke voorzieningen
- Lageropgeleiden steunen meer dan hogeropgeleiden directe vormen als het referendum, nationaal en lokaal, of een gekozen burgemeester
- Van de raadsleden vertegenwoordigt 35% een lokale partij, gevolgd door CDA (17%) en VVD (14%). Dit patroon keert terug in de colleges, maar niet in het burgemeestersbestand. Bij de burgemeesterspopulatie is de groei van het aandeel lokale politieke partijen nog niet terug te zien. 31% is van het CDA, 29% van de VVD en 20% van de PvdA. Slechts 1% komt uit een lokale partij.
- Van de burgemeesters is 74% man en 90% heeft een opleiding op hbo- of wo-niveau. Zij zijn gemiddeld ruim 57 jaar oud. 40% is ouder dan 60 jaar
- Een kwart van de vrouwelijke burgemeesters (26%) is minder dan een jaar actief, terwijl een kwart van de mannelijke burgemeesters meer dan acht jaar actief is, ononderbroken, bij één gemeente. Vrouwelijke burgemeesters zijn vooral in middelgrote gemeenten te vinden.
- Meer aandacht voor integriteit en veiligheid van politieke ambtsdragers door o.a.: Netwerk Weerbaar Bestuur en het Ondersteuningsteam Weerbaar Bestuur, dat direct na een incident ter plaatse gaat en basisondersteuning biedt. Daarnaast wordt een groot aantal veelal preventieve instrumenten ontwikkeld en aangeboden: een basisprogramma persoonlijke veiligheid, een veiligheidsscan voor woningen van bestuurders, voorlichting en training. Ook is er een minimumstandaard geformuleerd voor risicoanalyses op het terrein van integriteit en worden het integriteitsbeleid en interventies voor gemeenten met specifieke knelpunten versterkt. Ten slotte komt er een wetsvoorstel voor een verplichte Verklaring Omtrent Gedrag voor wethouders en is de screening van burgemeesters aangescherpt. Specifiek gericht op het tegengaan van (criminele) ondermijning van het bestuur wordt een interbestuurlijke aanpak uitgewerkt. De rol en informatiepositie van de burgemeester zal daarbij wettelijk worden versterkt. Daarnaast zijn er een Aanjaagteam Ondermijning en een City Deal, gericht op het meer zicht krijgen op ondermijning. Ondermijningsgevoelige gebieden krijgen aandacht in de Actie-agenda vakantieparken en in pilots Ondermijningsgevoelige gebieden.